News
Relacja z uroczystości poświęcenia i wmurowania Aktu Erekcyjnego i ziemi pobranej z miejsc kaźni na Wołyniu pod budowę pomnika "Rzeź Wołyńska"
13.07.2022
W dniu 10 lipca 2022 r. w Domostawie odbyła się uroczystość poświęcenia i wmurowania Aktu Erekcyjnego oraz ziemi pobranej z miejsc kaźni na Wołyniu pod budowę pomnika „Rzeź Wołyńska”.
Zgodnie z programem uroczystości o godz. 15.00 odbyło się nabożeństwo polowe, któremu przewodniczył ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski przy współudziale ks. Antoniego Moskala, podczas którego poświęcono ziemię pobraną z miejsc kaźni na Wołyniu.
Po nabożeństwie odśpiewano hymn państwowy. Następnie Zbigniew Walczak Wójt Gminy Jarocin a zarazem Prezes Stowarzyszenia Budowy Pomnika „Rzeź Wołyńska” w Domostawie powitał wszystkich przybyłych gości: ks. Tadeusza Isakowicza – Zaleskiego - Prezesa Fundacji im. Brata Alberta i Kapelana Kresowian, ks. Antoniego Moskala – kustosza miejsca pamięci w Borownicy, Grzegorza Brauna – Posła na Sejm z Konfederacji Korony Polskiej, Janusza Krzywoszyńskiego - Honorowego Konsula Kirgistanu. Spośród samorządowców powitani zostali:
Sylwester Daśko - Przewodniczący Rady Powiatu Niżańskiego, Marian Kurzyna- Przewodniczący Powiatu Biłgorajskiego oraz Marek Stępak – Wójt Gminy Jeżowe.
Następnie powitani zostali członkowie Komitetu Honorowego SKBP „RW” w Domostawie:
Andrzej Zapałowski – prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego, dr Witold Zych – historyk sztuki, red. Dionizy Garbacz - Tygodnik Sztafeta, red. Piotr Niemiec - Tygodnik Nadwiślański oraz Tomasz Ziemski - architekt - autor koncepcji Memoriału Ofiar ludobójstwa na Kresach Wschodnich. W dalszej kolejności powitani zostali: Członkowie Społecznego Komitetu Budowy Pomnika oraz radni Rady Gminy reprezentowani przez Anielę Olszówkę i Jolantę Wołoszyn – Przewodniczącą i Wiceprzewodniczącą.
Spośród licznie przybyłych przedstawicieli organizacji i stowarzyszeń powitani zostali: Zbigniew Markut - Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Nisko – Stalowa Wola, Tadeusz Kisiel - Prezes Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej O/Legnica, Mirosław Wielgus - Grupa Rekonstrukcyjna Historyczna im. płk. Tadeusza Zieleniewskiego Majdan Obleszcze, Janusz Bernach – Prezes Stowarzyszenia Upamiętniania Polaków pomordowanych na Wołyniu z/s w Zamościu, Annę Skoczylas i Janusza Panaka –Przewodniczącą Rady i Prezesa Polskiej Fundacji Nauki Kultury i Sztuki, Mariana Stylskiego – członka rodziny Guściorów zamieszkujących w 1943 r. we wsi Mazurów, Leszka Stecia – członka Głównej Komisji Rewizyjnej Światowego Związku Żołnierzy AK, Beatę Lis – członka Głównego Sądu Koleżeńskiego Światowego Związku Żołnierzy AK, Alinę Szwach – Prezes Zarządu Okręgu Kielce Światowego Związku Żołnierzy AK, płk Janusza Jakubowskiego - Wiceprezesa Zarządu Okręgu Kielce Światowego Związku Żołnierzy AK, Prezesa i Wiceprezesa Fundacji Kedyw ze Stalowej Woli, przedstawicieli Związku Oficerów Rezerwy Koła ze Stalowej Woli.
Powitani także zostali prezesi jednostek OSP z terenu Gminy Jarocin: Tadeusz Gęśla – OSP Jarocin i Jacek Cieśla – OSP Domostawa, Anna Momot – Dyrektor ZSP w Jarocinie, Małgorzata Pchełka – Dyrektor Szkoły Podstawowej w Domostawie oraz Sylwia Głuszak – Dyrektor GOKSTIR w Jarocinie. Na końcu powitane zostały wszystkie poczty sztandarowe.
Po przywitaniu gości Zbigniew Walczak przestawił stan prac nad wzniesieniem pomnika „Rzeź Wołyńska” w Domostawie w postaci:
- zakupu działek i podjęciu uchwały Rady Gminy w Jarocinie 22 kwietnia 2021 roku o wzniesieniu pomnika,
- opracowaniu mapy do celów projektowych bezpłatnie przez geodetę p. Leszka Bednarza,
- wydaniu przez Rejon Energetyczny w Stalowej Woli warunków dla zasilania energetycznego terenu z pomnikiem,
- opracowaniu projektów 2 zjazdów z drogi technicznej na teren działek z pomnikiem bezpłatnie przez Zbigniewa Lacha dyr. Zarządu Dróg Powiatowych,
- zakupu przez społeczny komitet 24 ton łupka szarogłazowego, który wykorzysta się przy budowie ogrodzenia,
- nawiezieniu ziemi potrzebnej do wyrównania i podniesienia terenu (prace jeszcze trwają). Wójt wspomniał także, że ma zapewnienie z oddziału rzeszowskiego IPN o przygotowaniu tablic poświęconych tematycznie przeprowadzonemu ludobójstwu na polskiej ludności przez nacjonalistów ukraińskich, o tym, że lada dzień zostaną wydane warunki lokalizacji inwestycji celu publicznego jakim jest wzniesienie pomnika, otrzymaniu dotacji na wykonanie 3 szt. masztów flagowych o wysokości 12 m. oraz dotacji na położenie nawierzchni asfaltowej na 2 odcinkach dróg gminnych ułatwiających dojazd do terenu z pomnikiem.
Następnie stwierdził, że wzniesienie i poświęcenie pomnika będzie dopiero pierwszym krokiem w realizacji koncepcji Memoriału Ofiar Ludobójstwa na kresach wschodnich opracowanej przez architekta Tomasza Ziemskiego. Istotnym elementem Memoriału byłoby mauzoleum gromadzące informacje związane tematycznie z ludobójstwem dokonanym przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1939 – 1947. Takie mauzoleum upamiętniające losy mieszkańców pacyfikowanych przez Niemców wsi, ale w obecnie istniejących granicach funkcjonuje w Michniowie w woj. Świętokrzyskim. Dobrze byłoby podobnie upamiętniać losy mieszkańców wsi znajdujących się na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Kończąc swoją wypowiedź wspomniał o trudnościach w przygotowanie projektu budowlanego postumentu pod pomnik stwarzanych przez Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych.
Kolejnym punktem w programie uroczystości było odczytanie i podpisanie Aktu Erekcyjnego. Dr Witold Zych członek Komitetu Honorowego Społecznego Komitetu Budowy Pomnika „Rzeź Wołyńska” odczytał następującą treść Aktu Erekcyjnego:
„AKT EREKCYJNY
POD BUDOWĘ POMNIKA „RZEŹ WOŁYŃSKA” AUTORSTWA MISTRZA ANDRZEJA PITYŃSKIEGO UPAMIĘTNIAJĄCEGO OFIARY LUDOBÓJSTWA UKRAIŃSKIEGO NA WOŁYNIU I W MAŁOPOLSCE WSCHODNIEJ
Uznając potrzebę dbałości o prawdę historyczną oraz oddając hołd pomordowanym polskim mieszkańcom Wołynia i Małopolski Wschodniej wmurowano ten akt w miejscu, gdzie stanie Pomnik „Rzezi Wołyńskiej” autorstwa Mistrza Andrzeja Pityńskiego z Ulanowa, kawalera Orderu Orła Białego. Pomnik ten jest oryginalnym, wstrząsającym dziełem sztuki, oddającym w pełni prawdę o straszliwym ludobójstwie dokonanym przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskich Kresów. Na Ukrainie doszło do niesłychanego zakłamywania historii, rozwinięcia państwowego kultu ludobójców, a co najgorsze edukacji najmłodszych w tym duchu. Pomnik Mistrza Pityńskiego z artystyczną precyzją i historyczną wiernością ukazując prawdę o zbrodni ludobójstwa będzie jednocześnie przestrogą dla przyszłych pokoleń, do czego prowadzić może wyznawanie zbrodniczych ideologii.
Pomnik został ufundowany przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Odlany został w odlewnii GZUT w Gliwicach w 2017 roku.
Pomysłodawcą wzniesienia pomnika w tym miejscu był Zbigniew Walczak Wójt Gminy Jarocin. Niniejsza lokalizacja została zaakceptowana przez Mistrza Andrzeja Pityńskiego w listopadzie 2018 roku.
W dniu 22 kwietnia 2021 r. Rada Gminy Jarocin podjęła uchwałę Nr XXIII.160.2021 w sprawie wzniesienia pomnika „Rzeź Wołyńska” na działkach zakupionych przez gminę w bezpośrednim sąsiedztwie trasy S 19 tzw. Via Carpatia. Po wzniesieniu pomnika planowana jest budowa mauzoleum, którego głównym zadaniem byłoby dokumentowanie tragicznych losów mieszkańców wsi na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej w latach 1939 – 1947. Całość zamierzeń zawarta jest w koncepcji Memoriału Ofiar Ludobójstwa Na Kresach Wschodnich autorstwa architekta Tomasza Ziemskiego.
Przedsięwzięcie finansowane jest przez Gminę Jarocin, Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce - Okręg 2 oraz z funduszy pochodzących z ofiarności publicznej. Zostawiamy ten dokument ku pamięci przyszłych pokoleń.”
Podpisy pod Aktem złożyli najpierw: ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, jako Przewodniczący Komitetu Honorowego oraz Zbigniew Walczak jako Wójt Gminy Jarocin i Prezes Społecznego Komitetu Budowy Pomnika „Rzeź Wołyńska”, następnie pozostali członkowie Komitetu Honorowego i członkowie zwyczajni komitetu budowy pomnika, Aniela Olszówka – Przewodnicząca i Radni Rady Gminy Jarocin oraz licznie przybyli świadkowie ceremonii, w tym przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń uczestniczących w uroczystościach. Następnie ks. Isakowicz-Zaleski dokonał uroczystego poświęcenia Aktu Erekcyjnego. W miejscu gdzie stanie pomnik „Rzezi Wołyńskiej” przygotowano niszę, w której Zbigniew Walczak wraz z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim, ks. Antonim Moskalem i dr Witoldem Zychem złożyli podpisany i poświęcony Akt Erekcyjny. Następnie pobraną w dniach 5 – 8 sierpnia 2021 r. przez uczestników motocyklowego rajdu na Wołyń, myśliwych Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w Tarnobrzegu ziemię uświęconą krwią pomordowanych Polaków z miejscowości Kaszówka, Ostrówki, Zamłynie i Zasmyki złożyli do niszy: ziemię pobraną w miejscowości Kaszówka - Sebastian Tuźnik – przedstawiciel Zarządu Okręgu Polskiego Związku Łowieckiego w Tarnobrzegu, ziemię pobraną w miejscowości Ostrówki złożył Marian Stylski w imieniu rodziny Guściorów zamieszkujących podczas wojny we wsi Mazurów w powiecie mościckim obwodu lwowskiego, ziemię pobraną w miejscowości Zamłynie złożył Zbigniew Markut – Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola, członek Społecznego Komitetu „Rzeź Wołyńska”, ziemię pobraną w miejscowości Zasmyki złożył Antoni Jeleńkowski – emerytowany nauczyciel, były dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej w Domostawie. Na pamiątkę tego wydarzenia zostały podpisane stosowne certyfikaty.
Symbolicznego wmurowania Aktu Erekcyjnego i ziemi pobranej z miejsc kaźni na Wołyniu dokonali: Zbigniew Walczak, ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Aniela Olszówka i Mieczysław Wójcik były kustosz Muzeum im. Andrzeja Pityńskiego i członek Społecznego Komitetu Budowy Pomnika.
Po uroczystości wmurowania głos zabrał płk Janusz Jakubowski, natomiast dr Witold Zych podziękował Radnym Rady Gminy Jarocin za podjęcie „historycznej" uchwały o wzniesieniu pomnika „Reż Wołyńska” i poprosił przybyłego na uroczystość weterana Tadeusza Silka - Komendanta Placówki nr 111 im. Gen. J. Hallera w New Britan, CT o odczytanie listu Zarządu Okręgu 2 SWAP z Nowego Jorku następującej treści:
Nowy Jork, 9 lipca 2022 r.
Szanowni Państwo
uczestnicy aktu poświęcenia i wmurowania Aktu Erekcyjnego oraz urny z prochami pobranymi z miejsc kaźni na Wołyniu, pod budowę pomnika „Rzezi Wołyńskiej” autorstwa śp. Mistrza Andrzeja Pityńskiego.
Nowojorski Okręg 2. Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP), główny sponsor budowy tegoż pomnika, przesyła wszystkim uczestnikom dzisiejszej uroczystości w Domostawie na terenie Gminy Jarocin nasze serdeczne pozdrowienia i podziękowania za przybycie.
Wasza obecność jest wyrazem szczerego polskiego patriotyzmu i ogromnej potrzeby należytego uczczenia pamięci kilkudziesięciu tysięcy ofiar (głównie naszych rodaków) zamieszkałych na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej, którzy w czasie II wojny światowej, jak i po jej zakończeniu, zginęli w okrutnych zbrodniach popełnionych przez ukraińskich nacjonalistów spod znaku OUN - UPA. Masowy charakter tych zbrodni i towarzyszące im niewyobrażalne barbarzyństwo, przeszły do historii pod nazwą „Rzeź Wołyńska”, bowiem apogeum tego ludobójstwa rozegrało się w lipcu 1943 roku na Wołyniu.
Od tamtych złowrogich czasów mija właśnie 79 lat a zdecydowana większość ofiar ukraińskiego nacjonalizmu wciąż spoczywa w masowych, bezimiennych dołach śmierci. Nad ich tragedią przez kilkadziesiąt lat zapadła ponura kurtyna milczenia, niestety także i po polskiej stronie. Z tym stanem rzeczy nie mógł się pogodzić mieszkający w Stanach Zjednoczonych, światowej sławy polski artysta rzeźbiarz Andrzej Pityński. Znany ze swojej bezkompromisowej twórczości, stworzył w 2017 roku z finansową pomocą polskich weteranów w Ameryce monumentalne, wstrząsające dzieło o nazwie „Rzeź Wołyńska”, które dedykował ofiarom ukraińskiego ludobójstwa. Weterani z Ameryki za zgodą Mistrza Pityńskiego postanowili to dzieło ofiarować w darze Polskiemu Narodowi.
Po kilku latach perypetii ze znalezieniem miejsca pod pomnik w Polsce liczyliśmy, że wreszcie dzięki staraniom Społecznego Komitetu Budowy Pomnika „Rzeź Wołyńska” w Domostawie, nastąpi jego odsłonięcie w lipcu b. r. Niestety, z powodów od nas niezależnych, nie mogło do tego dojść. Podejmujemy starania aby nastąpiło to w terminie późniejszym. Wszystkich tutaj obecnych zapewniamy, że ze względu na pamięć o ofiarach „Rzezi Wołyńskiej”, z zamiaru tego nie odstąpimy. Pragniemy też wypełnić wolę śp. Mistrza Andrzeja Pityńskiego, który zastrzegł, że jego prochy będą mogły wrócić z Ameryki do Polski by spocząć w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Ulanowie tylko wówczas, gdy jego pomnik „Rzeź Wołyńska” stanie na polskiej ziemi.
Na zakończenie pragniemy przytoczyć fragment rezolucji z tegorocznego XXXIV Walnego Zjazdu Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce:
„(...) Wyrażamy nasze poparcie i uznanie dla władz Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej obywateli, za zdecydowaną i jasną postawę wobec walczącego o swoją niepodległość narodu ukraińskiego. Nie zapominamy jednak o dziesiątkach tysięcy polskich ofiar „Rzezi Wołyńskiej” z czasów II wojny światowej i liczymy na porozumienie polsko - ukraińskie na szczeblu państwowym, celem zapewnienia tym ofiarom godnego, cywilizowanego pochówku w poświęconej ziemi, zaprzestania gloryfikowania sprawców tych okrutnych zbrodni, i tym samym zamknięcia tragicznych kart w historii obu naszych narodów z pożytkiem dla przyszłych pokoleń.”
Po odczytaniu listu weteranów z Nowego Jorku odbył się Apel Poległych przygotowany przez płk Janusza Jakubowskiego a wykonany przez Grupę Rekonstrukcyjno-Historyczną im. płk. Tadeusza Zieleniewskiego Majdan Obleszcze, która zapewniała wojskową oprawę całości uroczystości. Apel został zakończony salwą honorową i utworem „Cisza” zagranym na trąbce.
Po Apelu przybyłe delegacje składały kwiaty, znicze m.in. Gmina Jarocin, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Zarząd Okręgu Kielce, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło Obwodu Nisko-Stalowa Wola, Konfederacja Korony Polskiej Poseł Grzegorz Braun i Profesor Andrzej Zapałowski, w imieniu pułkownika Alfreda Kabaty Prezesa Związku Oficerów Rezerwy kwiaty złożyli Krzysztof Pąk i Mariusz Świeca, Stowarzyszenie Motocyklowe PATRIA, Stowarzyszenie Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym woj. podkarpackiego z Rzeszowa, Rodacy-Kamraci, Stowarzyszenie Wrzesień 39’, Stowarzyszenie Wolne Podkarpacie, Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Klub w Tarnobrzegu, Andrzej i Jolanta Kirchey, Grupa Rekonstrukcyjno-Historyczna im. płk. Tadeusza Zieleniewskiego Majdan Obleszcze, Radny Powiatu Rzeszowskiego Zbigniew Sycz, Janusz Panak Prezes Zarządu Polskiej Fundacji Nauki, Kultury i Sztuki, Grupa Rekonstrukcyjna im. Cichociemnych mjr Zapory z Bełżyc, Grupa Rekonstrukcyjno- Historyczna Wojciecha Lisa z Mielca, Patriotyczna Piłatka.
Na zakończenie Zespół Jargocianie zaprezentował patriotyczną pieśń „Uwierz Polsko”.
Zbigniew Walczak Wójt Gminy Jarocin podziękował wszystkim za przybycie na uroczystości. Podziękował za dużą pomoc w przygotowaniach i organizacji uroczystości:
- ks. Tadeuszowi Isakowiczowi – Zaleskiemu i ks. Antoniemu Moskalowi za odprawienie nabożeństwa,
- Zarządowi Okręgu Polskiego Związku Łowieckiego w Tarnobrzegu
- płk Januszowi Jakubowskiemu
- Urszuli Michałkiewicz - organistce
- Grupie Rekonstrukcyjno- Historycznej im. Płk Tadeusza Zieleniewskiego pod kierownictwem Mirosława Wielgusa
- wszystkim Pocztom Sztandarowym
- Sylwii Głuszak - Dyrektorowi GOKSTiR w Jarocinie
- Januszowi Siembidzie – Prezesowi GZK Sp. z o.o. w Jarocinie
- zespołowi Jargocianie
Następnie zaprosił wszystkich na poczęstunek przygotowany przez Spółdzielnię Socjalną GOLCZANKA.
